-- STATUS: in Bearbeitung

Blättern: < Heft 2, Inhalt – Abhandlungen, Text 2 >

GESAMTINHALT >

Zeitschrift von und für Ungern

Hrsg. von Ludwig Schedius
Pest, Patzko, 1802

Band 1, Heft 3

I. Abhandlungen und kürzere Aufsätze

Text 1 (S. 287-348)
Autor: Johann Christian Engel
Zuordnung: Geschichte

(P287)

1. Johann Zápolya’s künstlich angelegter, aber verunglückter Plan,

sich und seinem Hause die Thronfolge in ungern durch Pohlnischen Einfluß zu sichern und das Erzhaus Oesterreich, ungeachtet aller vorgängigen Verträge, zu verdrängen. Eine historische actenmäßige Skizze, verbunden mit Aufzählung der diplomatischen Verhandlungen zwischen Ungern und Pohlen in den Jahren 1507-1515.

(Fortsetzung der im vorigen Heft abgebrochenen Abhandlung.)

Um die Stimmung, in welcher Sigmund laut der dem Tomicki gegebenen Instruktionen war, noch mehr zu erhalten und zu befestigen: so wurde im July 1512. folgender Brief nach Pohlen an einen vertrauten Rath des Königs Sigmund geschrieben.

(P288)

I.1. Actenmäß. Skitze der Unternehmungen

Hungarus Christophoro Schidlowicio *) de Statu Aulae Vladislai Regis & Regni Hungariae.
Magnifice Domine, fautor & amice mihi colendissime. Salutem & perpetuam felicitatem! Exspectabant Magnificentiae Vestrae in me merita & singularis ejus humanitas, qua me Eadem jam pridem prosequitur, & novissime nuntios meos & Trencinii & Cracoviae tempore nuptiarum **) Serenissimi communis Domini nostri Regis Poloniae abunde complexa fuit, ut frequentiores ad eandem darem literas, quae & animi mei erga Magnificentiam Vestram propensissimi juges testes essent, &saltem in agendis gratiis grati officio fungerentur. Sed quia Magnificentia Vestra nonnulla mihi per Praepositum Colocensem ex Cracovia significaverat, commodum & dignitatem Serenissimi Regis Poloniae concernentia; ardua quidem, & quae tractu temporis non modo ad adspiciendum, verum etiam ad recte investigandum indigebant; quandoquidem mali actionibus suis semper latebras quaerunt: malui aliquantisper apud Magnif. V. Majestatemque Regiam tarditatis vitio, quam modicae diligentiae & fidei in rebus mihi commissis notari; praesertim cum indignum semper existimaverim, ad aures illius Majestatis minus explorata, sed ea duntaxat, quae maturiore investigatione vera & indubitata comperi, afferre. Praeterea non inconsultum putavi, si proxime praeteritum Conventum, qui nobis ad festum beatorum

*)Dieser Castellanus Schydlowiz war als königl. pohlischer Abgeordneter in Hochzeitsangelegenheiten in Ungarn gewesen: s. oben II Heft S.163.
**)Die Hochzeit ward zu Anf. des Jahrs 1512 gehalten; am 8. Febr. ward die Barbara zu Krakau gekrönt; wie oben gesagt worden.

(P289)

Petri & Pauli Apostolorum *) Budae indictus fuerat, exspectassem, quo & adversariorum machinationes facilius & apertius deprehendere, clariusque ex variorum relatibus eorum prava desideria cognoscere & cum Majestate Regia aliisque bonis & recte sentientibus, praecipue vero cum illustri Domino Vajvoda Transsilvano, ad, obviandum eorum conatibus coram agerem atque tractarem. Sunt enim ipsi conatus noxii & periculosi, nisique primum reprimantur, licet quandam probitatis praeseferant speciem, finis tamen eorum omnino metuendus est.
Et ut Magnif. Vestra seriem rei cognoscat, Regiaeque Maj. illam apertius declarare possit, inprimis sciat, Dominos Palatinum **) & Episcopum Quinqueecclesiensem *) conjunctissimos esse, multis ipsos fidei ac foederis vinculis colligantibus; & hoc quidem in finem eum, ut ipsi pari consilio & voluntate Regiam Majestatem quoad vixerit, una cum Regno Hungariae soli gubernent, & adhuc in vita Regis tantam sibi authoritatem conflent, ut summa Gubernationis & omnium rerum etiam Rege defuncto apud illos remaneat.
Machinantur etiam, ut Regem Ludovicum ab Illustrissima sorore sua ad inhabitandum diversa palatia disjungant, & hoc praetextu honoris ac reverentiae Regiae dignitatis se agere simulant; ut videlicet jam Serenissimus Rex Ludovicus amplius non inter feminarum gregem, sed inter viros

*)Dieses Fest fällt bekanntlich in das Ende des Monats Junius. Unter dem Wort Conventus ist hier die Versammlung des ganzen Ungr. Reichsraths zu verstehen.
**)Emerich Perén.
***)Georg Szakmári.

(P290)

educetur, & pro se, ut coronatum Regent decet, Curiam suam habeat, quse etiam ab ipsis Dominis & praecipue filiis Baronum frequentetur. Multi tamen ominantur, longe aliam caussam subesse, ut ipsi sensim exclusis illis, qui eum educaverunt, ipsum in potestatem suam recipiant, eique pro arbitrio eorum Magistros & custodes deputent, qui ipsis per omnia morigeri sint, & pro arbitrio eorum omnia faciant.
Cuperent etiam, summopere Castellanos modernos castri Budensis , immutare, nec desinent tentare, nisi eorum audaciae tempestive occurratur; credunt enim hoc solum summae eorum felicitati deesse. Praeterea Dominus Quinqueecclesiensis ordinavit Officiolatun Banutus Regnorum Sclavoniae & Croatiae Domino Palatino *); ut quemadmodun Dominius Vayvoda Transsilvaniae est praefectus, sic pari modo ipse istis duobus regnis praesit & imperet, ut Magistratu eo non sit inferior, & quoties opus fuerit., res novas moliri queat. Quod quidem commodissime fieri poterit, siquidem illae duae provinciae contiguae sunt Dominiis Serenissimi Domini Regis Rornanorum, in quem ipsi totis viribus & affectionibus incubuerunt, ut scilicet eundem in tutorem liberorum Regiae Majestatis & Regnorum suorum praeficerent, & hoc non sine spe magnorum praemiorum agunt. Nec solum a Rege Romanorum illa duntaxat exspectant, quae eis plurima & maxima est pollicitus, sed quod multi praesapiunt,

*)Bekanntlich aber wollten ihn die Croatischen und Slavonischen Comitate nicht als Ban ernennen, weil er daselbst nicht begütert war. Sigmunds Empfehlung für Georg Zápolya kam, wie aus obigen Aktenstück erhellt, zu spät, und ward abgelehnt Nachmahls ward Peter Beriszló, Bischof von Wesprim, zu dieser Würde befördert.

(P291)

ut procul agente Rege Romanorum & semper remotissimas provincias, ut solet, lustrante, ipsi ,& prcecipue Palatinus, qui inexplebilis cupiditatis, omniumque nostratum homo ambitiosissimus est, opportunius Tutoris & Gubernatoris Officium invadere & usurpare posset: cum alioquin ejuscemodi Officii vices a Rege Romanorum sibi, & nemini alteri committi speret, Quibus acceptis, prirnum nomine Officii oppressis potentioribus in Regno, deinde tractu temporis ob Regis Romanorum absentiam, facile illum & propter innatum odium Hungarorum in Almanos, *) & propter negligentiam illius Principis, quae apud nos vulgatissima habetur, quoties voluerit, a Regni Gubernatione possit excludere. Quod si res eo, (quod Deus avertat) deveniret; certe non est dubium, quin protinus ad majora adspiraret, ac firmum solidumque Principatum quaereret; qua quidem re, quid periculosius Serenissimo Regi Ludovico accidere posset? plane nescio. Nec exempla longe petantur. Proponamus nobis Regem Ladislaum felicis memoriae avunculurum Principum nostrorum, cui per Gubernatorem Regni Bohemiae in ipso flore aetatis, impellente nefanda dominandi cupiditate, optimo quidem & innocentissimo Juveni, vita erepta fuit. Sunt multi & varii casus & plurima pericula, quae Regi Ludovico cum ob multa, tum ob ejus teneriorem aetatem cavenda & formidanda esse debent, quibus nisi tempestive & celerrime per fraternas Majestates junctis communibus consiliis diligentissime obvietur, verendum est: ne acerbissimos casus & fortunae varia ludibria experiatur,

*)Von einem solchen Nationalhaß faselten freylich die Zápolyaner, aber ohne Grund. Keine Nation haßt die andere, kein Mensch den andern von Geburt aus.

(P292)

Accedit ad haec, quod paterna Regia Majestas adeo magnis necessitatibus quotidie urgetur, ut quandoque necessaria,non modo curiae tanti Principis, sed etiam mensae desint, & hoc quidem frequenter & adeo indecenter, ut me pro honore Majestatis fuae &Regni pudeat scribere. Et forsan plures & graviores necessitates sunt, quam quod omnes eas calamo comprehendere possim, quas Majestas Sua adeo patienter tolerat, ut raro etiam aliquod displicentiae signum ostendat, licet omnes uno ore ejusmodi Majestatis Suae inauditam patientiam vehementer improbent; utpote quae non tantum Majestati Suae, sed & Regno perniciosissima est.* Sed illi mens immota manet, frustraque a fidelioribus admonetur. Sed nisi alios mores Majestas Sua induat, statumque suum in meliores & principe dignas conditiones restituat, cunctos denique improborum hominum errores emendet, certe non facile cogitare possum, qua spe & fiducia, quove ordine liberos suos, non modo ad imperandum, sed etiam ad honeste vivendum relinquat;. nempe juxta dictum Salvatoris: si hoc est in viridi, quid erit in arido ? Si accepta beneficia a Majestate Sua ipsa adhuc viva & incolumi ex animis hominum exciderint; certe exstincta ipsa ne vestigium quidem gratitudinis apparebit. Et vereor, ne etiam amore remoto, odium in ejus locum succedat, quod plerumque fieri solet, quando subditi in Officio non continentur, sed eis omnia licere permittuntur. Nam qui assvetus est patrem decipere & contemnere; is procul dubio filium longe magis aspernabitur, & graviori odio persequetur. Quae autem caussa sit, cur Majestas Sua ad tantam inopiam & indignitatem devenerit, certe praeter Majestatis Suae nimiam indulgentiam, & illorum, quibus se totam credidit, perfidiam & rapinam assiduam nemo

(P293)

rationis compos inveniet; quoniam Majestas Sua & subsidia a Regnicolis singulis annis accipit, & alios etiam reditus ordinarios ex fodinis Auri & Argenti & Salium, item de Saxonibus & Tricesimis & aliis locis & provinciis habet. Sed illa alii percipiunt: ipsa illis contentatur duntaxat, quae ei ultro offeruntur. Nec in quemquam animadvertit & punit; sed potius eos, qui ipsum nonmodo proventibus deplumant, sed etiam ipsa authoritate spoliant, amat & observat, & absque illorum consilio nihil prorsus agit, & signanter Domini Quinqueecclesiensis, penes quem est summa rerum omnium, & sine quo nihil factum est. Adeo nescio quibus incantationibus illam Majestatem conciliavit sibi, ut neglectis omnibus aliis Dominis, nisi quando de periculis & praestando auxilio agitur, solius ipsius consilio, tanquam alicui Oraculo Apollinis innixa sit. Quae quidem pericula & subsidia praestanda nobiscum lubens communicat. honores & commoda sibi servat; is tamen Palatinum solum in partem potestatis & commodorum acceptat. Habet & Magistrum Curiae *) & Blasium Raska **); cum illis tamen nonnisi vulgaria communicat.
Episcopum etiam Varadiensem *) amplectitur, & eum in Thesaurarium creare nititur, ex quo & affinis est, & ut ipse credit, sibi per omnia obediens. Praeterea tot exploratores in Curia Regia undique subornavit, ut difficile quidquam dici possit? quin illud resciat; & hoc ea ex ratione, veretur enim, ne quis fidelitatem Suam Regiae Majestati

*)Dieser hieß bekanntlich Moyses Buzlai.
**)Dieser war Magister Tavernicorum.
***)Dieser war Sigmung Thurzó, der aber noch im nehmlichen Jahre 1512. starb und zu Leutschau begraben wurde. Johann Bornemisza ward sodann Thesaurarius.

(P294)

(P295)

(P296)

(P297)

(P298)

(P299)

(P300)

(P301)

(P302)

(P303)

(P304)

(P305)

(P306)

(P307)

(P308)

(P309)

(P310)

(P311)

(P312)

(P313)

(P314)

(P315)

(P316)

(P317)

(P318)

(P319)

(P320)

(P321)

(P322)

(P323)

(P324)

(P325)

(P326)

(P327)

(P328)

(P329)

(P330)

(P331)

(P332)

(P333)

(P334)

(P335)

(P336)

(P337)

(P338)

(P339)

(P340)

(P341)

(P342)

(P343)

(P344)

(P345)

(P346)

(P347)

(P348)